Stwardnienie rozsiane charakteryzuje się mnogością objawów uzależnionych od utworzenia plaki w określonym miejscu w mózgu lub rdzeniu kręgowym.

Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego – jedno z najczęstszych schorzeń towarzyszących SM, spowodowane zmianami demielinizacyjnymi w obrębie nerwu wzrokowego. Nie zna się innej przyczyny tej dolegliwości oprócz stwardnienia rozsianego, nie oznacza to jednak, że każdy, kto przebył zapalenie nerwu wzrokowego, zachoruje na SM. Wśród objawów PZNW wyróżnia się:

• ból gałki przy poruszaniu okiem;

• spadek ostrości wzroku (wrażenie mgły);

• nieprawidłowe rozpoznawanie barw;

• mroczek centralny i ubytki w polu widzenia.

Oprócz PZNW pacjentów dotykają inne zaburzenia wzroku, np. dwojenie obrazu, oczopląs.

Osłabienie siły mięśni, spastyka – główna przyczyna niepełnosprawności w stwardnieniu rozsianym. Pacjenci chorzy na SM odczuwają spadek siły mięśniowej (niedowład zarówno nóg jak i rąk) i wzmożone napięcie (spastyczność). Powoduje to kłopoty z samodzielnym chodzeniem i zwykłymi czynnościami codziennymi.

Niedoczulice, przeczulice – zaburzenia czucia, obok kłopotów ze wzrokiem, mogą być pierwszymi objawami SM. Wśród nich występują:

• zmiany w odczuwaniu temperatury;

• osłabienie czucia na danym obszarze ciała;

• nadwrażliwość na dotyk;

• wrażenie pieczenia, palenia;

• drętwienie i mrowienie ciała.

Zaburzenia mowy i połykania – osoby chore na SM mogą cierpieć na zwolnienie tempa mowy, męczliwość podczas mówienia, kłopoty z oddechem i trudności z kontrolowaniem natężenia głosu. Osłabienie mięśni przełyku może powodować problemy z połykaniem pokarmu – krztuszenie się, wrażenie zalegającego pokarmu, odruchy wymiotne.

Dysfunkcje seksualne – zmiany organiczne w rdzeniu kręgowym spowodowane SM znacząco wpływają na funkcje seksualne chorych. Uszkodzenie szlaków nerwowych wpływa na utratę popędu, zmniejszenie doznań, wzrost nieprzyjemnych odczuć, brak satysfakcji.

Objaw Lhermitte’a – wrażenie prądu przebiegającego wzdłuż kręgosłupa podczas przyciągania brody do klatki piersiowej.

Osłabienie i przewlekłe zmęczenie – wielu pacjentów skarży się na patologiczne, niczym niespowodowane zmęczenie, znacznie ograniczające ich codzienną aktywność.

Zaburzenia emocjonalne i poznawcze – szacuje się, że aż 75% chorych na SM towarzyszy depresja, a odsetek samobójstw w tej grupie jest aż 7,5 razy większy niż w reszcie populacji. Wraz z postępem choroby mogą pojawić się również zaburzenia poznawcze, badania wskazują jednak, że tylko 1 na 10 osób doświadczy spadku funkcji intelektualnych.

Zaburzenia funkcji wydalniczych – ok. 50% pacjentów odczuwa dolegliwości związane z układem wydalniczym. Należą do nich:

• nagłe parcie na pęcherz;

• nietrzymanie moczu;

• brak możliwości oddania moczu;

• zaburzenia pracy zwieraczy.

Kłopoty z równowagą i koordynacją – jeśli uszkodzone zostaną struktury móżdżku, chory może odczuwać zawroty głowy, mieć kłopoty z utrzymaniem równowagi, a także sprawiać wrażenie pijanego.

Wszystkie wymienione wyżej objawy mogą nasilać się i słabnąć wraz z postępem choroby lub pojawiać się tylko w czasie rzutu; nie muszą również wystąpić wcale i istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że pacjent doświadczy ich wszystkich. Odpowiednio szybko wdrożone leczenie i opieka lekarska pozwalają łagodzić dysfunkcje i zapobiegać ich pogłębieniu.

 

 

Na podstawie:
Jasińska J., Stwardnienie rozsiane (SM) : poradnik chorego i terapeuty, Olsztyn 2008.,
Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, 2006.,
Zakrzewska-Pniewska B [red]., Stwardnienie rozsiane : nowy poradnik dla pacjenta, Poznań 2010.